غذای سگ، خانگی و تجاری

همه کسانیکه سگ دارند میدونن که سگ همه چیز می خوره. در تعریف علمی هم سگ را همه چیز خوار با گرایش گوشتخواری تعریف کرده ان (omnivorous with a carnivorous bias)  البته سیستم تکاملی دستگاه گوارش سگها کاملا بر اساس گوشتخواری بنا شده، مثل دندانهای تیز آسیاب (مولار) و روده های کوتاه و آنزیمهای قوی برای هضم گوشت و چربی.

پس سگها با هضم گوشت راحت ترن تا سبزیجات. گرچه 10 تا ژن مربوط به هضم نشاسته و گلوکز در اونها پیدا شده و همچنین آنزیم آمیلاز دارن که اساسا مشخصه ی گوشتخواران نیست. شاید این تطابق مربوط به دوره طولانی زندگی با انسان ها بوده که بیشترش در دورانی بوده که انسانها کشاورز بودن و اساسا قوت غالبشون گیاه بوده.

در طی هزاران سال زندگی در کنار انسان سگها این قابلیت رو پیدا کردن که مشابه صاحباشون همه چی بخورن و این وجه تمایز سگها با اجدادشون گرگها می تونه باشه. ولی سگها بسیار تطابق پذیرن و مخصوصن اگه از تولگی به انواع غذاها عادت داده بشن هیچ مشکلی برای هضم و جذب نخواهن داشت. البته رعایت اعتدال همیشه لازمه.

قبل از اینکه سگها اهلی بشن به زندگی گوشتخواری خودشون مشغول بودن. (میدونیم که انسان سگ را اهلی کرد برخلاف گربه ها که خودشون خودشون رو اهلی کردن یعنی آویزون آدمها شدن چون در کنار اونها امنیت داشتن و غذای بی دردسر پیدا می کردن) آدمها هم برای کارهای خودشون مثل نگهبانی و همراهی، سگها را در کنار خودشون نگه می داشتن و گربه ها رو هم نوازش می کردن به امید اینه چهار تا مور و ملخی رو براشون شکار کنن  و البته سگها همدم خوب و وفادار و بدرد بخوری برای انسانها شدن.

در کتابی باستانی مربوط به کلوما در سال 70 میلادی آمده:

اگر سگ مزارع به حدی باشد که گله های حیوانات را نگهداری کند، آرد جو مخلوط با آب پنیر غذای مناسبی براش هست اما اگر نگهبان یک باغ بدون رمه باشه، نان گندم مخلوط با آب حبوبات پخته شده بهش بدین.

در توصیه های اوستا (224 – 651 میلادی) آمده است:

برای او شیر و چربی با گوشت بیاورید. این غذای مناسب سگ است

در قرون وسطی سگها بیشتر به عنوان حیوان خانگی دیده می شدن نه فقط همراه و نگهبان. که این، کیفیت غذای اونها رو تحت تاثیر قرار می داد و علاوه بر تغذیه با نان سبوس مقداری سهم گوشت رو هم از شکار می گرفتن. اگر سگ مریض می شد، غذای بهتری مثل شیر بز ، آب لوبیا، گوشت خرد شده یا تخم مرغ کره ای بدست می آورد.

در قرن هجدهم در فرانسه، غذایی برای طیور خانگی استفاده می کردن بنام  Pâtée  که مخلوط خرده نان و تکه های کوچک گوشت بود و اون رو به حیوانات خانگی هم می دادن.

در سال 1844 نویسنده فرانسوی نیکولاس بویارد، از دادن پیه به سگها هشدار داد و نوشت: “با اینکه اقتصاد بیماره (یعنی در اون سالها  مشکل اقتصادی بوده) و ضایعات گوشت و پیه به اونها داده می شه باید از این کار اجتناب کرد زیرا این غذاها اونها رو سنگین و بیمار می کنه. به آنها دوبار در روز، سوپ نان تهیه شده با آب، چربی و ته دیگ خورشت بدهید. حداقل در هر سوپ نیم کیلو نان قرار دهید”.

در انگلستان از اواخر قرن هجدهم مردم شروع به دادن غذای اختصاصی به سگها کردن. در 1785 در مقاله ای ناشناس آمده: “سگ طبع گرمی داره بنابراین هرگز نباید بدون آب تمیز بمونه و باید در هنگام تشنگی هر لحظه بتونه به آب دسترسی داشته باشه، برای اونها لاشه حیوانات به هیچ وجه غذای مناسبی نیست”. در این مقاله آمده ” کنجاله جو، آرد گندم یا مخلوط هردو با آب گوشت یا شیر بدون چربی غذای مناسبی برای سگ هست. در فصل شکار، اونها را قبل غروب تغذیه کنید و صبحها به اونها کمی شیر بدهید”.

در روزگار حاضر هم روستایی ها عقاید درستی در این مورد دارن. اونها اساسن به سگها نان میدن و عقیده دارن اگر حیوانی تلف شد هم حتی نباید سگ از لاشه اون بخوره چون باعث مریضی سگ میشه.

در سال 1833 توصیه های مشابه اما مفصلی در مورد تغذیه سگ در منابع پیدا میشه: “سگ نه کاملن گوشتخواره نه کاملن گیاهخوار بلکه از نوع مختلطه اما بخش گوشتی غذاش باید بیشتر باشه که بستگی به فعالیت جسمانیش داره”

اواسط دهه 1800 بود که جهان اولین غذای مخصوص سگ رو دید. یک برقکار امریکایی (جیمز اسپرات) اولین غذای سگ رو ابداع کرد. جیمز که اونموقع در لندن زندگی می کرد، می دید که سگهایی که در اطراف یک کارخانه کشتی سازی بودن، تکه های بیسکوییت دور انداخته شده رو می خوردن. اندکی بعد او غذای مخصوص سگ خودش رو که از وعده های غذایی گندم، سبزیجات و گوشت درست شده بود معرفی کرد.

در سال 1890 تولید Spratt’s patent limited بصورت رسمی و تجاری آغاز شد که بصورت بیسکوییت بود. بعدها بیسکوییت سگ کم کم مترادف با غذای سگ شد.

بعد از جنگ، گوشت کنسرو شده اسب توسط یک شرکت کنسرو سازی برای سگها تولید شد که پس از جنگ جهانی اول به عنوان راهی برای مصرف اسبهای اضافی که دیگه برای جنگ لازم نبودن، در ایالات متحده معرفی شد.

در 1930 توسط کمپانی دیگه ای همین کنسرو برای گربه ها هم تولید شد و نوع دیگه ای از غذا برای سگها که از گوشت خشک بود هم به بازار امریکا وارد شد. تا پایان جنگ جهانی دوم، صنعت غذای سگ دیگه حالا یک صنعت 200 میلیون دلاری شده بود.

امروزه اکثر غذاهای سگ تجاری از مازاد یا ضایعات گوشت حیوانات یا طیور تهیه می شن و بیشتر بصورت غذای خشک و یا  تر در دسترس هستن. غذای خشک kibble  همان بیسکوییت و غذای تر هم که بصورت کنسرو هست. غذاهای خشک بین 7 تا 10 درصد رطوبت دارن و غذاهای کنسروی حدود 70 تا 90 درصد آب دارن.

یک نوع سومی هم هست که بین این دو است و حدود 25 تا 35 درصد رطوبت داره بنام غذای نیمه مرطوب یا نیمه خشک که مخصوصن در برزیل از ذرت و ضایعات گوشت طیور درست میشه.

معمولن غذای خشک در بسته های با وزنهای مختلف، بدون نیاز به شرایط نگهداری خاص به بازار عرضه میشه با تنوع بسیار فراوان. معمولا نسبت به غذای خانگی یا کنسرو ارزونتر در میاد و استفاده راحتی داره. ولی عیب غذای خشک اینه که معمولا کمتر خوشمزه است، درصد بیشتری غلات داره، و اینکه احتمال استفاده از مواد نگهدارنده داخلش زیاد هست.

اما غذای مرطوب در قوطی های با سایزهای مختلف در باراز عرضه میشه. غذای کنسروی حدود 60 تا 80 درصد آب داره. ولی مزایاش اینه که خوشمزه تر هست همچنین معمولن مواد نگهدارنده داخلش نیست. همینطور غلات در غذای کنسروی کمتر استفاده میشن. معایبش هم اینه که چون اکثر حجمش آب هست، نیاز هست که مقدار بالاتری از اون مصرف بشه تا نیازهای تغذیه ای حیوان رو برطرف بکنه، پس گرونتر درمیاد.

گردآوری: دکتر حمید بهادری